Wat hebben je hart en een open fles wijn met elkaar gemeen? Oxidatieve stress speelt een cruciale rol bij het beschadigen van beide. Een groep Griekse onderzoekers ontdekte dat patiënten met coronaire hartziekte (IHD) die met mate wijn dronken, veel minder oxidatieve stress hadden dan patiënten die zich onthielden of sterke drank dronken. Ze geloven dat de polyfenolische verbindingen van wijn de oorzaak zijn. Alweer die polyfenolen! Ze spelen een grote rol in de claim van wijn op gezondheidsvoordelen. Dus: wat zijn die? Hebben bepaalde rode wijnen meer polyfenolen dan andere?
Ischemische hartziekte (IHD) is wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak, behalve in lage-inkomenslanden. IHD, ook wel coronaire hartziekte genoemd, verwijst naar hartproblemen die worden veroorzaakt door een vernauwing van de kransslagaders (atherosclerose), wat resulteert in een verminderde bloedstroom en zuurstoftoevoer (ischemie) naar de hartspier. Bij atherosclerose worden de bloedvaten vernauwd door de ophoping van plaques die vet, cholesterol van lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL), vezelige weefsels en soms calcium bevatten.
Veel mensen ervaren in de vroege stadia van IHD geen symptomen. Als atherosclerose echter niet wordt behandeld, vordert het en kunnen symptomen optreden, die zeer ernstig kunnen zijn. Het ongemak dat wordt ervaren wanneer de hartspier geen zuurstof heeft, wordt angina pectoris genoemd. Wanneer de blokkering van de bloedstroom is voltooid, kunnen de hartcellen afsterven of ernstige schade oplopen, en dit wordt een myocardinfarct of een hartaanval genoemd.
200 milliliter Domaine Hatzimichalis Cabernet Sauvignon per dag
Oxidatieve stress is wanneer het lichaam meer reactieve organische moleculen produceert die zuurstof bevatten dan antioxidanten. Oxidatieve stress kan DNA, RNA en eiwitten beschadigen, wat uiteindelijk kan leiden tot hartaandoeningen en andere aandoeningen. Eerder onderzoek heeft een verband aangetoond tussen matige wijnconsumptie en verminderde oxidatieve stress, voornamelijk als gevolg van antioxidanten in druiven, waaronder verbindingen zoals resveratrol.
De nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Nutrients, van begin zestig, gerekruteerd uit lokale ziekenhuizen in Athene. De onderzoekers kozen ervoor om alleen mannen te bestuderen om een relatief homogeen monster te hebben. Mannen en vrouwen worden gekenmerkt door verschillende biochemische reacties en een van hun belangrijkste verschillen zijn de hormonen die de waargenomen resultaten kunnen beïnvloeden.
De onderzoekers voerden een gerandomiseerde, blinde studie uit. Patiënten werden toegewezen aan een van de drie studiegroepen. Groep A omvatte proefpersonen die zich onthielden van alcohol. Groep B omvatte patiënten die 200 milliliter Domaine Hatzimichalis Cabernet Sauvignon per dag te consumeerden (een typisch glas wijn bevat 150 ml). In Groep C kregen de proefpersonen 71 ml tsipouro per dag, een lokale sterke drank. De onderzoekers verzamelden bloed- en urinemonsters aan het begin en na vier weken en acht weken in het experiment om het eiwitgehalte en de DNA/RNA-oxidatie te beoordelen.
Spectaculaire resultaten
De resultaten toonden aan dat de niveaus van geoxideerd guanine (een bestanddeel van DNA) in de wijngroep met 24,4 procent afnamen na vier weken en met 15 procent na acht weken vergeleken met de uitgangswaarden aan het begin. De geoxideerde guaninespiegels in de tsipouro-groep stegen met 9 procent na vier weken en 31,1 procent na acht weken.
Eiwitoxidatie werd gemeten via bloedmonsters. De onderzoekers ontdekten dat de eiwitcarbonylspiegels (een veelgebruikte marker voor oxidatieve stress) in de wijngroep met 10,5 procent daalde na vier weken en 15,6 procent na acht weken in vergelijking met toen het experiment begon. De tsipouro-groep zag een stijging van 18,1 procent na acht weken. In vergelijking met de zich onthoudende groep, ontdekten onderzoekers dat de wijngroep in het algemeen een 7,9 procent grotere afname van de eiwitcarbonylspiegels had.
Waarom is rode wijn verantwoordelijk voor dit toch wel spectaculaire reducerende effect? Volgens de onderzoekers zijn het polyfenolische verbindingen die oxidatieve stress kunnen tegengaan en de activiteit van de enzymen die verantwoordelijk zijn voor de productie van reactieve zuurstofsoorten kunnen beïnvloeden.
Maar wat zijn die polyfenolen?
Polyfenolen spelen een grote rol in de claim van wijn op gezondheidsvoordelen. Wat is een polyfenol? Laten we beginnen met een andere veel voorkomende term in het wijngezondheidslexicon: antioxidanten, moleculen die beschermen tegen de schadelijke effecten van oxidatie. Oxidatie in het menselijk lichaam is de afbraak van zuurstofmoleculen veroorzaakt door alledaagse gebeurtenissen zoals lichaamsbeweging, het metaboliseren van voedsel en omgevingsfactoren zoals blootstelling aan luchtverontreinigende stoffen. Die chemische reacties genereren vrije radicalen, die kunnen leiden tot veroudering, ontstekingsziekten en zelfs kanker.
Gelukkig kunnen antioxidanten deze schade voorkomen door hun eigen elektronen te lenen om vrije radicalen te stabiliseren. Er zijn veel verschillende soorten vrije radicalen, dus het lichaam heeft veel verschillende soorten antioxidanten nodig om ze te “blussen”. Polyfenolen zijn zo’n subset van antioxidanten. Ze danken hun naam aan hun structuur: een “fenol” is een soort chemische verbinding; “poly” betekent dat er meer dan één van die verbindingen is waaruit het molecuul bestaat.
Er zijn duizenden verschillende soorten polyfenolen die van nature in planten voorkomen; de rollen die polyfenolen spelen kunnen variëren van het helpen creëren van pigment tot het bieden van bescherming tegen ultraviolette stralen tot het herstellen van fysieke schade, afhankelijk van de specifieke behoeften van elk planttype.
De polyfenolen van wijn zijn afkomstig van druiven, voornamelijk van de schillen, en omdat het rode wijnbereidingsproces meer uitgebreid contact met de druivenschillen omvat, bevatten die wijnen over het algemeen veel meer polyfenolen dan witte wijnen. Over het algemeen wordt het polyfenolgehalte van rode wijn geprezen door wellnessbewuste drinkers, maar er zijn ook specifieke polyfenolen in rode wijn die afzonderlijk zijn onderzocht op hun potentiële gezondheidsvoordelen.
Resveratrol of het probleem van 100 glazen drinken per dag
Een van de meest bestudeerde polyfenolen in wijn is resveratrol. Dat wordt van nature geproduceerd in planten als reactie op fysieke schade of invasie door ziekteverwekkers. Resveratrol wordt ook in grote hoeveelheden aangetroffen in pinda’s, bosbessen en cacao en wordt gewonnen uit plantaardige bronnen om cosmetische producten en voedingssupplementen te maken.
In laboratoriumstudies hebben wetenschappers ontdekt dat resveratrol beschermende effecten biedt tegen veel gezondheidsrisico’s voor de mens. Twee van de belangrijkste voordelen zijn het vermogen om verschillende vormen van kanker te bestrijden, door de groei van kankercellen te remmen, en het vermogen om hart- en vaatziekten te bestrijden, door schade aan bloedvaten te voorkomen, de slechte cholesterol te verlagen en de goede cholesterol te verhogen.
Onderzoekers hebben ook bewijs gevonden dat resveratrol kan helpen bij het bestrijden van neurodegeneratieve ziekten zoals de ziekte van Alzheimer, door de progressie van de ziekte te vertragen en schadelijke plaque-opbouw in de hersenen op te ruimen. Het kan ook diabetes type 2 voorkomen door te helpen bij het reguleren van insuline.
De ontstekingsremmende eigenschappen van resveratrol hebben het ook tot een studiepunt gemaakt voor gezondheidsproblemen die verband houden met ontstekingen, zoals longaandoeningen en psychische stoornissen.
De hoeveelheid resveratrol die wordt gebruikt om de gezonde eigenschappen van dit polyfenol te testen, is echter niet altijd de hoeveelheid die wordt aangetroffen in een gemiddelde portie rode wijn. Hoewel sommige onderzoeken hebben aangetoond dat hoeveelheden resveratrol die in slechts één of enkele glazen wijn worden aangetroffen enkele gezondheidsvoordelen kunnen opleveren, hebben vele anderen aangetoond dat je voor de hoeveelheden resveratrol die nodig zijn om andere gezondheidsvoordelen te produceren, je meer dan 100 glazen wijn per dag zou moeten drinken.
Quercetine en anthocyanen
Quercetine is een van de meest voorkomende polyfenolen in voedselbronnen, en het zit ook in rode wijn. Het heeft significante ontstekingsremmende eigenschappen die zijn onderzocht vanwege hun vermogen om longaandoeningen te verlichten en genezing in slagaders te bevorderen.
Het heeft ook antivirale eigenschappen en er wordt aangenomen dat het risico op griep vermindert. Net als resveratrol is het ook onderzocht op zijn potentieel om een chemoprotectief of chemotherapeutisch middel te worden voor bepaalde soorten kanker.
Anthocyanen zijn pigmenten die rode, paarse of blauwe kleuren kunnen creëren in planten en voedingsmiddelen en dranken die ervan worden gemaakt, inclusief rode wijn. Door verschillende chemische processen kunnen deze polyfenolen verschillende vormen aannemen, waarvan er vele zijn onderzocht op hun gezondheidseffecten voor de mens, waaronder het doden van leukemiecellen in laboratoriumtests, evenals het helpen bij gewichtsbehoud en erectiestoornissen.
Procyanidinen, ellaginezuur en catechinen
Procyanidinen zijn een subgroep van gecondenseerde tannines en worden in rode wijn in hogere concentraties aangetroffen dan andere veelgebruikte polyfenolen zoals resveratrol. Onderzoek heeft aangetoond dat procyanidinen bijzonder gunstig zijn voor hun vermogen om de productie van endotheline-1 te matigen, een peptide dat in overmatige hoeveelheden in verband wordt gebracht met hartaandoeningen.
In planten heeft ellaginezuur vele functies, van het reguleren van de plantengroei tot het beschermen tegen infecties. Hoewel dit polyfenol niet zoveel aandacht heeft gekregen van gezondheidsonderzoekers, hebben onderzoeken aangetoond dat het mogelijk een sleutelrol kan spelen bij vetverbranding en levergezondheid, zelfs in doses die zo klein zijn als die in een paar porties wijn. Een paar jaar geleden ontdekte een reeks onderzoeken dat ellaginezuur de bloedglucosespiegels bij muizen kon reguleren en in laboratoriumtests vet in leververvetting kon verbranden.
Vaak aangeprezen als een gezond bestanddeel in thee, worden catechinen ook aangetroffen in rode wijn (ook in witte wijn, in veel lagere hoeveelheden), evenals in vers fruit, cacao en bier. Ze zijn een van de weinige categorieën polyfenolen, naast procyanidinen en ellaginezuur, waarvan is aangetoond dat ze in lage doses gunstige gezondheidseffecten hebben.
Eerdere studies hebben gekeken naar het vermogen van catechines om de ontwikkeling van tumoren te vertragen, waarschijnlijk door te helpen bij het vormen van een ander polyfenol, acutissimine A. Catechines zijn ook veelbelovend gebleken als behandelingen voor de ziekte van Alzheimer.
Hebben bepaalde rode wijnen meer polyfenolen dan andere?
We weten al dat rode wijnen veel meer polyfenolen bevatten dan witte wijnen, maar zelfs onder de eerste categorie is bewezen dat bepaalde druiven meer van sommige soorten polyfenolen bevatten dan andere, en daarom is het waarschijnlijk dat wijnen die met deze druiven zijn gemaakt, ook hogere levels polyfenolen hebben.
Van wijnen met een donkere kleur en veel tannines is aangetoond dat ze van nature een hoger dan gemiddeld polyfenolgehalte hebben. Daaronder Tannat (prominent in Uruguay), Sagrantino (inheems in Umbrië), Petite Sirah, Marselan (een Franse kruising tussen Cabernet Sauvignon en Grenache), Nebbiolo en Oseleta (een Veronese mengvariëteit). Hoewel velen geloven dat resveratrol het meest voorkomt in druiven met een dikke schil, zoals Cabernet Sauvignon, hebben onderzoeken ook aangetoond dat Pinot Noir, een druif met een zeer dunne schil, ook hoge niveaus van dit polyfenol heeft.
Waar de druif wordt verbouwd en hoe de wijn wordt gemaakt speelt ook een rol
Maar hoewel het polyfenolgehalte van een wijn sterk kan afhangen van de genetica van een druif, heeft het ook te maken met waar de druif wordt verbouwd en hoe de wijn wordt gemaakt. Eerdere onderzoeken waarin het polyfenolgehalte van dezelfde druivenrassen werd vergeleken die in verschillende regio’s werden geteeld, vertoonden opmerkelijk verschillende resultaten, voornamelijk omdat verschillende klimaten en groeiomstandigheden de hoeveelheden polyfenolen beïnvloeden die een plant moet produceren. Het tijdstip waarop de druiven worden geplukt, kan ook een rol spelen, aangezien het polyfenolgehalte varieert afhankelijk van de rijpheid.
Dan zijn er de factoren tijdens het wijnbereidingsproces. In 2016 toonde een studie aan dat fermentatie het totale aantal polyfenolen van een wijn positief beïnvloedde, terwijl het toevoegen van zwaveldioxide dit negatief beïnvloedde.
Andere studies hebben aangetoond dat veroudering de neiging heeft om het aantal polyfenolen te verlagen, dus jongere wijnen zullen waarschijnlijk meer polyfenolen bevatten dan oudere.
Bron: businessam.be