Wat is likeur?

Heel kort gezegd: alcohol, water, suiker en aromatische stoffen welke van natuurlijke producten zoals kruiden, schillen, bloemen, pitten, zaden … afkomstig zijn. Kleuren die vaak van natuurlijke oorsprong zijn worden ook toegevoegd, aangezien alle distillaten oorspronkelijk wit zijn. Bekende oude kleurstoffen waren cochenille (= een rozenrode kleurstof, de vrouwelijke schildluis die leeft op een cactus) en chlorofyl (= de groene bladkleurstof van planten).

cochenille
chlorofyl

Het samengaan van gezondmakende plantaardige producten met hartversterkende alcohol geven vele dranken een extra geneeskrachtige werking. De namen van sommige oude likeuren geven dan ook duidelijk het effect aan, zoals “Hemdje ligt op” met een purgerende werking of “Kraamanijs” voor de kraamvrouw. Het is natuurlijk niet te verwonderen dat aan enkele likeuren een zekere aphrodisiacale werking(= opwekken van sensuele gevoelens) werd toegeschreven; bekend hiervoor waren “Venusolie” en “Volmaakt Geluk”. De namen van deze oude likeuren zijn schilderachtig en hoewel het gebruik verminderd is worden er sommige ook nu nog bereid. Enkele likeuren werden vooral bij bijzondere gelegenheden geschonken. Een bijzondere plaats neemt hierbij „Hansje in de Kelder” in. Deze feestdrank werd in oude tijden gewijd aan een vrouw die in gezegende omstandigheden verkeerde, opdat zo de aanwezigen konden worden ingelicht over de te verwachten komst van een nieuwe wereldburger. De drank werd rondgegeven in een zilveren bokaal waaruit bij het volschenken een kindje ver­scheen.

Vanaf de achttiende eeuw werden aan likeuren lieflijke Franse namen gegeven. Vele likeurnamen beginnen nu nog met “Eau…”, “Crème…” of “Huile…”, wat een indicatie van het suikergehalte kan zijn. De rest van de benaming is meestal het smaakgevende element zoals „apricot” voor abrikoos, „menthe” voor pepermunt…

Vroeger gaven ook steden hun naam aan lokaal bekende likeuren, denk bijvoorbeeld maar aan “Elixir d’Anvers”. Natuurlijk werden ook vele creaties aan aardige meisjes opge­dragen zoals: „Eau de la belle Agathe”, „Eau de la charmante Clementine” en „Eau de la gentille Jeannette”, Ook poëtische inspiraties resulteerden in namen zoals „Eau d’Abondance”, „Eau Divine” en „Lac d’Amour”.

Zoals wij dus de likeuren naar het smaakgevende element kun­nen onderscheiden, kan dit ook naar de soort gebruikte alcohol. Wanneer cognac gebruikt is wordt aan de naam ‘brandy’ toegevoegd. Zo bijvoorbeeld “Cherry Brandy”, waarvan de Russische keizerin Elisabeth Petrovna (1709—1762) een grote liefheb­ster was. Haar liefdeleven en behoefte aan Cherry Brandy schijnen beide onverzadigbaar te zijn geweest en zelfs op haar sterfbed vroeg zij nog om een grote schaal van haar lievelingsdrank.

Niet alleen heeft likeur de gezondheid van vele mensen gehol­pen; zelfs als vredesdrank is zij bekend geworden. Bij het ondertekenen van vele vredesverdragen werd Ratafia gedronken. Dit gebruik is waarschijnlijk door Lodewijk XIV, „de Zon­nekoning”, ingevoerd. Hij was een grote liefhebber van deze likeur waarin vruchtensappen zijn verwerkt en bij de Vrede van Rijswijk nam hij een paar extra glaasjes. Nu nog worden likeuren in talloze smaken gemaakt.

Men serveert likeur het beste in een open kelk opdat ook de neus en grote rol speelt. Het beste is eerst het glas met enige stukjes ijs te koelen. Sommige likeuren zijn ook buiten­gewoon geschikt om als „frappe”, dat is over geschaafd ijs, te serveren. Een andere wijze van serveren is om als „pousse café” verschillende laagjes likeur boven elkaar te gieten. Dit wordt mogelijk als men likeuren met een verschillend soortelijk gewicht gebruikt.

De zwaarste komt dus op de bodem. Het inschenken moet zeer voorzichtig gebeuren (bijvoorbeeld langs een klein lepeltje), bij voorkeur in een dun hoog glaasje.

Vele spijzen, in het bijzonder desserts, kunnen met likeur bereid worden. Het is niet moeilijk om ijs tot een lekkernij te maken door toevoeging van bijvoorbeeld een scheutje Triple Sec of een ander lekker likeurtje…

Bij de lekkere “waterzooi op oma’s wijze” die in onze familie sedert mensenheugenis op nieuwjaarsdag wordt opgediend gaat, net voor het opdienen, een scheut goede cognac.

Het loont de moeite eens met likeur te experimenteren.