Het is niet precies bekend hoe en wanneer voor de eerste keer bier is gebrouwen. Waarschijnlijk is het zoals met veel van die zaken per ongeluk ontdekt: een hoop gerst, geoogst om brood van te maken, blijft liggen in de regen. Wanneer het nog een paar dagen blijft liggen om te drogen in de zon, gaat het mouten. Deze zoete gemoute gerst is geschikt om brood te bakken. Wanneer het brood echter weer nat wordt, lossen de suikers en het zetmeel op. Als dan door de wind wilde gist in het mengsel wordt geblazen, is het gistingsproces begonnen. De boer die eerst dacht dat zijn gerstoogst geruïneerd was door de onvoorziene omstandigheden, ontdekt dat uit de doordrenkte gemoute gerst een smakelijke en dronken makende drank is ontstaan. Een ontdekking waarmee waarschijnlijk het eerste bier geboren is.
Hoe het brouwsel aanvankelijk ook ontstond, er wordt aangenomen dat bier een van de oudste alcoholische dranken is. Archeologisch bewijsmateriaal zoals afbeeldingen en ook geschreven bronnen tonen aan dat het maken en drinken van bier al min¬stens zesduizend jaar gebruikelijk is. Gerst en andere granen, de belangrijke ingrediënten voor bier, waren belangrijke voedingsmiddelen in de vroege beschaving. Of er nu gerst of tarwe gebruikt werd in het Midden-Oosten, graan in Amerika, rijst in Azië, of gierst in Afrika, in de oude beschavingen ontstond in alle uithoeken van de wereld wel een brouwsel dat we vandaag de dag onder de noe¬mer bier kunnen plaatsen. De Egyptenaren bijvoorbeeld behoorden tot de be¬kwaamste brouwers van de Oudheid. Een klei¬tablet dat dateert uit 6000 voor Christus geeft ons het eerste vastgelegde bierrecept en daarnaast de aanwijzing dat de Soemeriërs (woonden in een deel van het huidige Irak) meer dan een dozijn verschillende bieren ontwikkelden. De eerste bieren, meestal gemaakt van gedeeltelijk gebakken brood vermengd met water, werden op smaak gebracht met komijn, gember, nootmuskaat, honing, jeneverbes, fruit, bessen en bloemen.
De Egyptenaren voegden dadelsuiker toe tijdens het bouwproces, zodat het bier langer houdbaar werd. Als gevolg van deze ontdekking ontstonden de eerste commerciële brouwerijen, aangezien het nu mogelijk was grote hoeveelheden bier vooraf voor de verkoop te produceren.
Bier vervulde in vele vroege beschavingen een spir¬ituele rol. Priesters en priesteressen traden dikwijls op als brouwers. Bier werd in Egyptische graftombes gezet om de doden te helpen bij hun gang naar het hiernamaals. In alle sociale klassen werd bier gedronken, hoewel er op elke trede van de maatschappelijke ladder een ver¬schillende bierkwaliteit werd gedronken. Bier nam in de vroegere maatschappij zo’n centrale plaats in, dat het vaak als betaalmiddel voor diensten werd gebruikt. De eerste belasting vond plaats in het oude Soemerië.
In de tijd van de Oude Grieken en Romeinen werd bier van zijn traditionele troon gestoten door wijn. Niet alleen omdat de druiven gemakkelijk konden groeien in het Zuid-Europese klimaat, ook om¬dat het over het algemeen een¬voudiger is wijn te maken dan bier. Toch ont¬wikkelde het brouwen zich verder, vooral op de vlakten van Noord-Europa (reeds meer dan 2000 jaar). Tijdens de Middeleeuwen werd vooral in kloosters bier ge¬brouwen. De Mon¬niken lanceerden het idee van koude opslag door bier op te slaan in koele berggrotten, waar het langer houdbaar bleef. Het bier kreeg een mild aroma en de kwaliteit van de smaak werd erdoor verhoogd. Niet alleen was bier een voedend element van de vaak zeer karige monnikenmaaltijd (het drinken van bier werd zelfs in de vastentijd toegestaan), het was meestal ook veiliger om te drinken dan het verontreinigde water. Het slappe tafelbier werd door de gewone man gebruikt voor dagelijkse consumptie. Later werd ook buiten de kloostermuren bier gebrouwen, in het bijzonder door huisvrouwen, voor wie het een van de vele keukenkarweitjes was.
Hop werd waarschijnlijk al gebruikt in de brouwerijen van de achtste en negende eeuw, maar het eerste vast gelegde gebruik vinden we in de twaalfde eeuw bij de bénédictines Hildegard von Bingen in Duitsland. Ondanks de aanvankelijke weerstand tegen het nieuwe ingrediënt, verkreeg hop langzamerhand de voorkeur boven een mengeling van kruiden, specerijen, honing, melasse, bloemen, vruchten en bessen, wortels en zelfs groenten voor het aromatiseren van het bier. Een andere krachtige ontwikkeling in het brouwen werd ver¬oorzaakt door het Beierse “Reinheits-gebot”. In deze bierzuiverheidswet van 1516 stond dat de enige toegestane ingre¬diënten in bier water, gemoute gerst of tarwe en hop waren. Gist werd nog later aan de lijst toegevoegd. Hoewel de wet in Duitsland in 1987 is afgeschaft, zijn er veel Duitse en andere brouwers die de oude zuiverheidscode vrijwillig handhaven, wat ze ook op de etiketten zetten.
De uitvinding van de stoommachine, betere transportmethoden, koelsystemen en nog andere ontwikkelingen maakten dat het brouwen van bier, dat lange tijd een huiselijke bezigheid was en nauwelijks veranderde, een commerciële industrie werd.
De tweede helft van de negentiende eeuw steeg zowel de productie als consumptie van bier zeer snel. Maar na de tweede wereldoorlog moesten veel kleine brouwerijtjes de deuren sluiten of werden ze opgekocht door grotere ondernemingen (denk in onze regio maar aan de opslorping van verschillende kleine brouwerijen door Stella Artois , later Inbev). Vanaf dan daalde het aantal brouwerijen drastisch, vergeleken bij de vele die er rond 1900 waren. Rond 1960 was het een handjevol internationale giganten dat het grootste gedeelte van de wereldwijde bierproductie in handen had. Geleid door de grote Amerikaanse brouwerijen, legden de meeste brouwgiganten de prio¬riteit bij goedkoop produceren. De bieren van lage gisting, licht van kleur en aroma, bestemd voor een brede markt, kregen de overhand.
Als reactie hierop ontstond in de jaren zeventig in Engeland kleine brouwerijen die aromatische, traditionele bieren gingen brouwen.
Hoewel de multinationals er nog steeds met het grootste stuk van de taart vandoor gaan, ontstaan overal ter wereld microbrouwerijen en zelfbrouwende cafés (denk aan de ‘Domus’ in Leuven) en is thuisbrouwen en brouwen in clubverband, zoals bij ons in de “Lipsevallei” een ongekend populaire hobby. We hebben een bierrevolutie achter ons liggen, met als resultaat dat er een breed assortiment bestaat aan ambachtelijke bieren van een hoge kwaliteit.